โรคหัวใจสลาย หรือที่รู้จักในชื่อทางการแพทย์ว่า Takotsubo Cardiomyopathy เป็นภาวะหัวใจล้มเหลวชั่วคราว ซึ่งมักเกิดจากความเครียดทางอารมณ์หรือร่างกายที่รุนแรง เช่น การสูญเสียคนที่รัก อุบัติเหตุ หรือเหตุการณ์ที่กระทบจิตใจอย่างหนัก ภาวะนี้มีอาการคล้ายหัวใจวาย แต่ไม่มีการอุดตันในหลอดเลือดหัวใจ
ลักษณะสำคัญของโรคหัวใจสลาย
- เกิดจากความเครียดหรืออารมณ์รุนแรง เช่น การเลิกรา การสูญเสีย หรือความเครียดเรื้อรัง
- การเปลี่ยนแปลงรูปทรงหัวใจ หัวใจส่วนล่าง (Ventricle) ขยายใหญ่ขึ้นและทำงานไม่เต็มที่ ทำให้รูปร่างของหัวใจดูคล้ายกับ “กับดักปลาหมึก” (Takotsubo) ในภาษาญี่ปุ่น
- ไม่มีการอุดตันของหลอดเลือดหัวใจ ต่างจากอาการหัวใจวายทั่วไปที่มักเกิดจากหลอดเลือดตีบหรืออุดตัน
อาการของโรคหัวใจสลาย
- เจ็บหน้าอกแบบฉับพลัน
- หายใจลำบาก
- ใจสั่น หรือรู้สึกเหนื่อยอ่อน
- อาจมีอาการหน้ามืด หรือหมดสติในบางกรณี
สาเหตุของโรคหัวใจสลาย
- ความเครียดทางอารมณ์ : การเลิกรา การสูญเสียคนสำคัญ หรือเหตุการณ์ที่กระทบจิตใจอย่างรุนแรง
- ความเครียดทางร่างกาย : การผ่าตัด อุบัติเหตุ การผ่าตัดครั้งใหญ่ หรือโรคประจำตัวที่อาการร้ายแรง
- ฮอร์โมน : ระดับของฮอร์โมนอะดรีนาลีน (Adrenaline) ที่เพิ่มขึ้นในช่วงเวลาที่เกิดความเครียด อาจส่งผลต่อการทำงานของหัวใจ
การวินิจฉัย
- ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG/EKG) : เพื่อตรวจจับความผิดปกติ
- เอกซเรย์ทรวงอก หรือ MRI ของหัวใจ : เพื่อตรวจดูโครงสร้างและการทำงานของหัวใจ
- การตรวจเลือด : วัดเอนไซม์หัวใจที่อาจสูงขึ้น
การรักษา
- การใช้ยารักษาตามอาการ เช่น ยาลดความดัน ยาขยายหลอดเลือด หรือยารักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- การพักฟื้น หลีกเลี่ยงความเครียดและพักผ่อนเพียงพอ
- การติดตามอาการ เพื่อป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อน ในบางกรณีอาจต้องอยู่โรงพยาบาลเพื่อติดตามอาการอย่างใกล้ชิดสักระยะ
การฟื้นตัวและแนวทางป้องกัน
ผู้ป่วยส่วนใหญ่สามารถฟื้นตัวได้ภายใน 1-4 สัปดาห์ และสามารถหายเป็นปกติภายใน 2 เดือน และมีความเสี่ยงต่ำที่จะเกิดขึ้นซ้ำ อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยบางรายยังคงมีอาการต่อเนื่องที่สอดคล้องกับภาวะหัวใจล้มเหลว ในบางกรณีโรคหัวใจสลายอาจถึงแก่ชีวิตได้
และมีความจำเป็นที่ต้องป้องกันด้วยการจัดการความเครียด พักผ่อนให้เพียงพอ และดูแลสุขภาพจิตอย่างเหมาะสม หากมีเหตุการณ์กระทบจิตใจ ควรปรึกษาแพทย์หรือนักจิตวิทยาเพื่อช่วยรับมือ
Q: ภาวะหัวใจสลายต่างจากหัวใจวายอย่างไร?
A: แตกต่างกันตรงการอุดตันของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจ
- หัวใจวาย เกิดจากหลอดเลือดอุดตันทำให้เลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ
- หัวใจสลาย ไม่มีการอุดตันของหลอดเลือด แต่เป็นผลจากความเครียดหรืออารมณ์
Q: ใครมีความเสี่ยงมากที่สุด?
A: ผู้หญิงที่มีอายุระหว่าง 58 ถึง 75 ปี โดยเฉพาะช่วงวัยหมดประจำเดือน ผู้ที่มีประวัติความเครียดเรื้อรัง มีปัญหาทางด้านจิตใจ หรือเคยเผชิญกับเหตุการณ์ที่กระทบจิตใจอย่างรุนแรง
ส่วนใหญ่ภาวะหัวใจสลายสามารถฟื้นตัวได้ในไม่กี่สัปดาห์หากดูแลรักษาอย่างเหมาะสม แต่การป้องกันคือการจัดการความเครียดและดูแลสุขภาพจิตใจให้สมดุล เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง หัวใจก็จะแข็งแรงตามไปด้วย