ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบเฉียบพลัน (Acute Myocarditis) เป็นรูปแบบหนึ่งของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ซึ่งเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและมีอาการที่รุนแรงในระยะสั้น หากไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาทันเวลา อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลวหรือเสียชีวิตได้
สาเหตุหลักของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบเฉียบพลัน
1. การติดเชื้อ
- ไวรัส เช่น ไวรัสโควิด-19, Coxsackievirus, Adenovirus, Influenza
- แบคทีเรีย เช่น สเตรปโตค็อกคัส, ไข้ไทฟอยด์
- พยาธิและเชื้อรา เช่น Trypanosoma Cruzi (โรคชากาส)
2. ปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกัน
- เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันที่ทำงานผิดปกติ เช่น โรคแพ้ภูมิตัวเอง (Lupus, Rheumatoid Arthritis)
- หลังการติดเชื้อ เช่น อาการแทรกซ้อนจากไข้หวัดใหญ่
3. ปัจจัยอื่น ๆ
- การใช้ยา เช่น เคมีบำบัด ยาต้านไวรัสบางชนิด
- สารพิษ เช่น แอลกอฮอล์ สารเสพติด หรือโลหะหนัก
- โรคภูมิแพ้รุนแรง (Hypersensitivity Myocarditis)
อาการที่พบในภาวะเฉียบพลัน
- อาการคล้ายไข้หวัด ไข้ อ่อนเพลีย ปวดกล้ามเนื้อ
- อาการทางหัวใจ
- เจ็บหน้าอกคล้ายหัวใจขาดเลือด
- ใจสั่น หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- หายใจลำบาก โดยเฉพาะขณะออกแรงหรือนอนราบ
- ภาวะช็อก ความดันโลหิตต่ำ ตัวเย็น ซีด
- บวมที่ขา หรือข้อเท้า (ในกรณีหัวใจล้มเหลว)
การวินิจฉัย
1. ซักประวัติและตรวจร่างกาย โดยเฉพาะประวัติการติดเชื้อ หรืออาการที่เกี่ยวกับหัวใจ
2. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
- ตรวจเลือด เพื่อดูเอนไซม์หัวใจ (Troponin, CK-MB) และการอักเสบ (CRP, ESR)
- ตรวจหาเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย
3. การตรวจหัวใจ
- คลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG) ตรวจหาความผิดปกติของการเต้นหัวใจ
- อัลตราซาวด์หัวใจ (Echocardiogram) ตรวจการทำงานและโครงสร้างหัวใจ
- MRI หัวใจ เพื่อยืนยันการอักเสบ
- การตัดชิ้นเนื้อหัวใจ (Endomyocardial Biopsy) ในกรณีที่ซับซ้อน
การรักษา
1. การรักษาแบบประคับประคอง
- ให้ยาลดอาการอักเสบ เช่น สเตียรอยด์
- ยาควบคุมหัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือยาขับปัสสาวะในกรณีมีน้ำคั่งในร่างกาย
2. รักษาสาเหตุ
- หากเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย จะให้ยาปฏิชีวนะ
- หากเกิดจากไวรัส มักเป็นการรักษาตามอาการ เนื่องจากไม่มียารักษาไวรัสโดยตรง
3. กรณีรุนแรง
- ใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงการทำงานของหัวใจ (เช่น เครื่องช่วยพยุงหัวใจและปอด ECMO)
- การปลูกถ่ายหัวใจ (ในกรณีหัวใจล้มเหลวที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษา)
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น
- หัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน
- หัวใจเต้นผิดจังหวะจนเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้น
- กล้ามเนื้อหัวใจเสื่อมถาวร (Dilated Cardiomyopathy)
การป้องกัน
- ป้องกันการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย โดยการรับวัคซีน เช่น วัคซีนไข้หวัดใหญ่ และโควิด-19
- หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติดและการดื่มแอลกอฮอล์เกินขนาด
- หากมีโรคภูมิคุ้มกันผิดปกติ ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
หากมีอาการผิดปกติ เช่น เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก หรือลมหายใจถี่ ควรรีบพบแพทย์ทันที เพราะภาวะนี้อาจรุนแรงได้ในระยะเวลาอันสั้น!